Urlop macierzyński to obowiązkowa przerwa od pracy, która przysługuje każdej kobiecie, rodzącej dziecko. Jest to jedyny urlop z tytułu urodzenia dziecka, który musi być wykorzystany przez matkę i jest liczony od dnia porodu. Obowiązkowe jest 14 tygodniu urlopu macierzyńskiego – dopiero resztę jego wymiaru kobieta może przekazać ojcu dziecka. Nie ma jednak możliwości, by rodzice mogli zrzec się prawa do przebywania na urlopie macierzyńskim.
Jaki jest wymiar urlopu macierzyńskiego?
W 2019 roku nic nie zmienia się względem przepisów dotyczących urlopu macierzyńskiego. Kobiecie przysługuje określony wymiar wolnego, zależący od liczby urodzonych dzieci:
20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka
31 tygodni w przypadku urodzenia bliźniąt
33 tygodnie w przypadku urodzenia trojaczków
35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci
37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci
Podany wyżej wymiar urlopu macierzyńskiego jest obowiązkowy, jednak kobieta może starać się także o dodatkowy urlop macierzyński, który przy urodzeniu 1 dziecka wynosi 6 tygodni, a przypadku urodzenia więcej niż 1 dziecka – 8 tygodni. Dopiero po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego można złożyć wniosek o urlop rodzicielski lub jeśli kobieta jest pewna, że chce przebywać na urlopie równy rok, może złożyć odpowiedni wniosek zaraz po urodzeniu dziecka. Warto dodać, że urlop macierzyński przed porodem jest możliwy do wykorzystania, chociaż większość przyszłych matek tego unika. Każda kobieta może rozpocząć urlop macierzyński na 6 tygodni przed datą planowanego porodu, potrzeba jedynie zaświadczenia lekarskiego o planowanym terminie porodu oraz złożenie odpowiedniego wniosku u pracodawcy. Urlop macierzyński przed porodem nie cieszy się jednak dużą popularnością, ponieważ obecnie kobieta w ciąży w tym okresie zazwyczaj przebywa na zwolnieniu lekarskim, które jest płatne w 100%.
Ile wynosi zasiłek macierzyński?
Każda kobieta przebywająca na urlopie macierzyńskim ma prawo do otrzymywania zasiłku, który jest wypłacany przez ZUS. Podstawą do obliczania wymiaru zasiłku jest średnia miesięczna pensja uzyskana z okresu 12 miesięcy poprzedzających pobieranie świadczenia. Można powiedzieć, że zasiłek przyznawany jest z automatu – w ciągu 21 dni od porodu należy jedynie złożyć odpowiedni wniosek wraz z aktem urodzenia dziecka. Kobieta może zdecydować się na sam urlop macierzyński i ewentualnie dodatkowy urlop macierzyński, wtedy otrzymuje zasiłek w wysokości 100%. Jeśli we wniosku od razu zaznaczy, że chce skorzystać z urlopu macierzyńskiego połączonego z urlopem rodzicielskim, będzie otrzymywała zasiłek w wysokości 80% przez okres 52 tygodni. Kobieta może zdecydować się na urlop rodzicielski dopiero po macierzyńskim – wtedy będzie 26 tygodni otrzymywała zasiłek w wysokości 100%, a na urlopie rodzicielskim zasiłek w wysokości 60%.
Czy urlop macierzyński można podzielić na części?
Niestety – urlop macierzyński jest obowiązkowy i w podstawowym wymiarze musi zostać wykorzystany w całości. kobieta musi na nim przebywać w okresie co najmniej 14 tygodni. Dopiero resztę urlopu, czyli 6 tygodni może przekazać ojcu dziecka. Możliwe jest natomiast dzielenie między rodziców urlopu rodzicielskiego lub przebywanie na nim rodziców w tym samym czasie. Ważne jednak, by został on podzielony na części wynoszące co najmniej 8 tygodni. Urlop rodzicielski może być wykorzystany przez rodziców w dowolnym momencie, aż do ukończenia przez dziecko 6 roku życia. Wcześniej odpowiedni wniosek należy jednak złożyć u pracodawcy, który nie ma prawa odmówić udzielenia takiego urlopu.
Urlop macierzyński a urodzenie martwego dziecka
Urlop macierzyński przeznaczony jest nie tylko dla szczęśliwych mam. Jest to przerwa od pracy, która przysługuje kobiecie również wtedy, kiedy urodzi martwe dziecko. Ważne jednak, by poród odbył się po 22 tygodniu ciąży (wcześniej zgodnie z prawem uznawany jest za poronienie). W takim wypadku do pracodawcy należy dostarczyć dokument poświadczający poród martwego dziecka. Akt sporządza się na podstawie karty martwego urodzenia – aby go dostać, konieczne jest ustalenie płci dziecka. Gdy nie można tego dokonać, pracownica nie jest w stanie otrzymać aktu urodzenia. Po urodzeniu martwego dziecka kobiecie przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni, musi ona wykorzystać jednak nie mniej niż 7 dni po dacie porodu. W tym czasie przysługuje jej również zasiłek macierzyński.
Co po urlopie macierzyńskim?
Jeśli rodzic chce zostać z dzieckiem dłużej niż wspomniane 26 tygodni, ma możliwość skorzystania z urlopu rodzicielskiego i przedłużenia czasu urlopu łącznie o 52 tygodni. Kolejną opcją jest również skorzystanie z urlopu wychowawczego, którego wymiar to maksymalnie 36 miesięcy. Może z niego skorzystać zarówno matka, jak i ojciec i urlop ten może zostać podzielony na maksymalnie 5 części. Warto jednak wspomnieć, że urlop wychowawczy jest bezpłatny – w okresie przebywania na nim należy się jedynie zasiłek wychowawczy w wysokości 400 złotych, który jest wypłacany przez ZUS.
