W momencie przejścia na emeryturę wiele osób zastanawia się, czy może dorobić sobie na umowie-zlecenie albo czy też lata przepracowane na umowie zlecenie liczą się do lat pracy, na podstawie których ZUS oblicza prawo i wysokość świadczenia emerytalnego.
Jak wygląda status prawny umowy zlecenia? Podlega ona nie pod kodeks pracy, a pod kodeks cywilny, gdyż formalnie jest umową dotyczącą świadczenia usług. Z tego powodu osoba pracująca na umowie zlecenie nie może liczyć na ochronę, jaką zapewnia kodeks pracy tym, którzy pracują na umowie o pracę. Nie ma więc gwarancji płatnego urlopu, minimalnej stawki wynagrodzenia czy innych praw pracowniczych. Umowa zlecenie podlega pod kodeks cywilny, zatem różni się ona od typowej umowy o pracę regulowanej kodeksem pracy.
Umowa zlecenie nie łączy się również ze stażem pracy, podlegającym pod kodeks pracy. W ten sposób osoby zatrudnione na umowie zlecenie lub umowie o dzieło nie zdobywają kolejnych lat stażu pracy. To gwarantuje umowa o pracę. Umowa zlecenie emerytura.
Z drugiej strony, prawie wszystkie umowy zlecenia podlegają ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, więc odprowadza się od nich składki – nie dotyczy to uczniów i studentów do 26 roku życia, przez co chętnie są oni zatrudniani na umowę zlecenie przez pracodawców. Studenci podejmujący rentę rodzinną nie muszą więc zgłaszać faktu podjęcia pracy na umowie zlecenie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ani martwić się o pomniejszenie kwoty świadczenia im przysługującego.
Właśnie dlatego, że umowa zlecenie podlega pod ubezpieczenie, nawet jeśli do stażu pracy ten typ umowy cywilnoprawnej się nie wlicza, jak najbardziej jest brana pod uwagę przez ZUS podczas ustalania emerytury jako okres składkowy.
Gdy już będziemy na emeryturze, możemy podjąć dodatkowe zatrudnienie. Jak wtedy wygląda sytuacja ze składkami? Jeśli zlecenie jest jedyną formą zatrudnienia podczas pobytu na emeryturze, podlega ono oskładkowaniu na rzecz ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, wypadkowego i zdrowotnego, podczas gdy ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Od takiej umowy zlecenie potrąca się tylko składkę zdrowotną, jeśli w tym czasie emeryt pracuje również na umowie o pracę. Pracując tylko na umowie o pracę, osoba emerytowana musi liczyć się z tym, że jej wynagrodzenie zostanie zmniejszone o wymienione wyżej składki. Wylicza się je od wynagrodzenia, a świadczenie emerytalne nie wlicza się do podstawy.
Zgodnie z prawem, Zakład Ubezpieczeń Społecznych musi zostać powiadomiony, gdy emeryt podejmie się pracy. Każda taka aktywność – umowa zlecenie, umowa o pracę czy działalność pozarolnicza – musi zostać zgłoszona w ZUS-ie do siedmiu dni od jej rozpoczęcia. Również pracodawca lub zleceniodawca musi dokonać takiego zgłoszenia w tym samym terminie.
Warto pamiętać, że zarobki z dodatkowej podjętej pracy na umowie o pracę mają wpływ na wymiar świadczenia emerytalnego. Jeśli zarobki przekroczą określoną kwotę, wysokość emerytury lub renty zostanie zmniejszona lub nawet dojdzie do zawieszenia wypłacenia świadczenia. Do zmniejszenia kwoty świadczenia wpływającej na konto emeryta lub rencisty dochodzi, gdy dochód przekroczy 70 % przeciętnej pensji, a świadczenie można utracić, gdy wypłata z pracy będzie wyższa niż 130 % średniego krajowego wynagrodzenia. Kwoty te ustala się na podstawie komunikatów Prezesa GUS-u, czyli Głównego Urzędu Statystycznego, na podstawie aktualnych wysokości średniej krajowej brutto. Te limity dotyczą jednak osób, które ukończyły powszechny wiek emerytalni – mogą oni dorabiać bez powyższych ograniczeń i nie muszą powiadamiać o podjęciu pracy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Obecny wiek emerytalny w Polsce wynosi 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn. Limity 70 i 130 % są przewidziane dla młodszych świadczeniobiorców emerytur i rent. Limity obliczane są co trzy miesiące i komunikaty GUS ich dotyczące pojawiają się kolejno pierwszego marca, pierwszego czerwca, pierwszego września oraz pierwszego grudnia, warto więc zapoznać się z aktualnymi kwotami ogłoszonymi przez Prezesa GUS przed podjęciem aktywności i na ich podstawie zadecydować o tym, czy chcemy się zatrudnić.
Obniżeniu świadczenia emerytalnego ani jego zawieszeniu nie podlega renta inwalidy wojennego z tytułu pobytu w obozie lub miejscach odosobnienia ani renta rodzinna po inwalidach rodzinnych. Również renta inwalidy wojskowego bądź renta rodzinna po żołnierzu nie biorą udziału w tym procesie. Podobnie osoby, które mają prawo do emerytury częściowej, nie muszą się martwić o limity i mogą dorabiać bez ograniczeń i konsekwencji.
Ze względu na stosunkowo niskie kwoty świadczeń emerytalnych i rentowych, wielu emerytów podejmuje się dodatkowej pracy już po osiągnięciu wieku emerytalnego. Jest to z pewnością korzystne dla ich domowego budżetu, jak również dla samopoczucia, gdyż praca pozwala dalej mieć kontakt z innymi ludźmi. Umożliwia również aktywny tryb życia, który jest bardzo wskazany dla seniorów.
Jeśli przeszliśmy na emeryturę po ukończeniu obowiązującego wieku emerytalnego, limity kwotowe nas nie interesują. W przeciwnym wypadku należy dokładnie zapoznać się z warunkami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
